Ibuprofen

Ibuprofen
    ประเภท ยาลดการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs)
    รูปแบบ ยาเม็ด 200 mg, 400 mg และยาน้ำเชื่อม 100mg/ช้อนชา (5ml) ขนาดขวด 60ml
    ขนาดและวิธีใช้
        1. ใช้บรรเทาปวดทั่วไป ปวดประจำเดือน ปวดไมเกรน ลดไข้
            ผู้ใหญ่ ทานตรั้งละ 200-400 mg ให้ซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง (สูงสุดไม่เกิน 1200 mg/วัน)
            เด็กอายุ 6 เดือน - 12 ปี ทานตรั้งละ 4-10 mg ให้ซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง (สูงสุดไม่เกิน 40 mg/วัน)
        2. ใช้บรรเทาอาการข้ออักเสบ กล้ามเนื้อและเส้นเอ็น
            ผู้ใหญ่ ทานตรั้งละ 400-800 mg ให้ซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง (สูงสุดไม่เกิน 3.2 gm/วัน)
            เด็ก ทานตรั้งละ 30-50 mg ให้ซ้ำได้ทุก 8 ชั่วโมง (สูงสุดไม่เกิน 2.4 gm/วัน)
        3. เกาต์ (ระยะที่มีข้ออักเสบเฉียบพลัน)
            ผู้ใหญ่ ทานตรั้งละ 800 mg ให้ซ้ำได้ทุก 8 ชั่วโมงจนกว่าอาการจะทุเลา
    ข้อบ่งใช้ 
        1. บรรเทาอาการข้ออักเสบต่างๆ เช่น โรคปวดรูมาตอยด์ ข้อเสื่อมชนิดรุนแรง ข้อสันหลังอักเสบเรื้อรัง เกาต์ระยะเฉียบพลัน
        2. ลดไข้ ไขเหวัด
        3. บรรเทาอาการปวดจากการถอนฟัน ปวดศรีษะ ปวดกล้ามเนื้อ หลังผ่าตัด หลังคลอดบุตร และปวดประจำเดือน
    การออกฤทธิ์
        - เป็นยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งการสร้างพสอสตาแกลนดิน (Prostaglandins) ซึ่งเป็นสารที่ทำให้เกิดอาการอักเสบ โดบจะลดการทำงานของเอ็นไซม์ ไซคลอกซีจีเนส (cycloxygenase) ซึ่งสำคัญในการเปลี่ยน arachidonic acid ให้เป็นProstaglandins
        - ยั้บยั้งเอนไซม์ COX1 และ COX2 (cycloxygenase) เป็นอนุพันธ์ของของ Propionic acid มีฤทธิ์ต้านการอักเสบได้ดีพอๆ กับแอสไพริน ในขนาดต่ำๆ ใช้บรรเทาอาการปวดและอักเสบในโรคข้อ ลดไข้ ใช้แก้ปวดประจำเดือน
    ผลข้างเคียง
        - ที่พบบ่อย คือ ปวดท้อง คลื่นไส้ ร้อนในอก ปวดแสบยอดอก แน่นท้อง แต่อาการเหล่านี้จะเกิดได้น้อย กว่าที่เกิดจาก aspirin อาการอื่นๆที่พบบ้าง ได้แก่ ภาวะเกล็ดต่ำ มีผื่น ปวดศรีษะ ความดันโลหิตสูง รู้สึกหมุน ตาพร่า และอาจเกิดการมองเห็นภาพมัวๆ มีอาการคั่งน้ำ และบวม สับสน ซึม
        - ระคายระบบทางเดินอาหาร แต่เกิดน้อยกว่าaspirin เช่น คลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง แน่นท้อง เกิดแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ อาจมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหาร ปวดศรีษะ ในผู้สูงอายุพบว่า ทำให้เกิดความจำเสื่อม ขาดสมาธิ สับสน นอนไม่หลับ อาจพบได้บ้าง เช่น ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ ผื่นขึ้น การมองไม่ชัด มีอาการน้ำคั่งและบวม เป็นต้น หากมีความผิดปกติเกี่ยวกับการเห็นภาพขึ้นให้หยุดยาทันที ไม่ควรใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์หรือหญิงให้นมบุตร
    ข้อควรระวัง  ควรหลีกเลี่ยงในหญิงตั้งครรภ์ ใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้ป่วยโรคไต โรคตับ โรคหอบหืด ผู้มีประวัติ เป็นแผลหรือเลือดออกที่กระเพาะอาหารหรือปัจจัยเสี่ยงที่สัมพันธ์กับแผลกระเพาะอาหาร เช่น แอลกอฮอล์และบุหรี่
    คำแนะนำ 
           1. ควรรับประทานอาหารยานี้หลังอาหารทันที เพื่อป้องกันการระคายเคืองระบบทางเดินอาหาร
           2. การให้ยาเพื่อลดไข้ ไม่ควรใช้เกิน 3 วัน หากใช้แก้ปวด ไม่ควรใช้เกิน 10 วัน
           3. ผู้มีปัญหาข้ออักเสบ ควรรับประทานบาอย่างต่อเนื่อง ประมาณ 1-2 สัปดาห์ เพื่อให้ระดับยาในนกระแสเลือดคงที่
           4. ไม่ควรรับประทานยาต้านอักเสบชนิดอื่น หรือaspirin ขณะรับประทานยานี้
           5. ยาน้ำเชื่อม ไม่ต้องแช่ตู้เย็น ถ้าแช่จะตะกอน
    การพยาบาล
           1. ควรให้ยาพร้อมกับอาหารหรือหลังอาหารทันที หรือพร้อมนมในเวลาก่อนนอน เพื่อลดอาการทางกระเพาะอาหาร
           2. สังเกตอาการปวด แน่นท้อง ลักษณะอุจจราระ เพื่อประเมินการเกิดแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้
           3. สังเกตอาการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ของผู้ป่วยอย่างใกล้ชิด ประเมินผลของการใช้ยาเป็นระยะๆ สังเกตความสามารถใรการมองเห็นของผู้ป่วย หากพบควรรายงานแพทย์เพื่อหยุดยา
           4. ช่วยบรรเทาความสุขสบายจากอาการต่างๆ
           5. ดูแลให้ผู้ป่วยดื่มน้ำมากๆ เพื่อช่วยขับยาออกจากร่างกาย
 

Aspirin

Aspirin หรือ Acetylsalicylic acid (ASA)
        ประเภท  ยาระงับปวด ลดไข้ ชนิดไม่เสพติด aspirinเป็นยาหลักของยาในกลุ่มยาระงับปวด ลดไข้ (Analgesics/antipyretics) ยาต้านอักเสบชนิดไม่ใช่ยาสเตีรอยด์
        รูปแบบ  ยาเม็ด 60gm, 81mg, 300mg, 325mg
        ขนาดและวิธีใช้ 

          1. ใช้แก้ปวดลดไข้ ผู้ใหญ่ ครั้งละ 2 เม็ด (ขนาด 300 mgหรือ 325 mg) รับประทานเวลามีีอาการและให้ซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง  

          2. ใช้แก้ปวด ผู้ใหญ่และผู้มีอายุมากกว่า 10 ปี ครั้งละ 2 เม็ด (ขนาด 300 mgหรือ 325 mg) และให้ซ้ำได้ทุก 4-6 ชั่วโมง  

          3. ใช้แก้ข้ออักเสบ ผู้ใหญ่ครั้งละ 3-5 เม็ด (ขนาด 300 mgหรือ 325 mg) วันละ 3-4 ครั้ง หลังอาหารและก่อนอาหาร  

          4. ใช้ป้องกันการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลลือดและหัวใจ ผู้ใหญ่ให้ครั้งละ 75 - 325 mg วันละ 1 ครั้งหลังอาหารเช้าเป็นประจพทุกวัน (ในกรณีที่ไม่มีaspirinขนาด 75 mg ให้ใช้aspirinขนาด 81 mg 1 เม็ดหรือขนาด 60 mg 11/2 - 2 เม็ดแทนได้
        ข้อบ่งใช้  เป็นอนุพันธ์ของกรด Salicylic ที่นิยมใช้อย่างแพร่หลาย เพราะมีราคาถูก มีความปลอดภัยค่อนข้างสูงหากใช้ถูกวิธี มีประสิทธิภาพ ดังต่อไปนี้  

          1.ลดไข้  

          2. บรรเทาอาการปวดทุกชนิด เช่น ปวดหู ปวดตา ปวดฟัน ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อและข้อ ปวดประจำเดือน ปวดแผล (ยกเว้นปวดท้องโรคกระเพาะห้ามใช้)  

          3. ลดการอักเสบ เช่น ข้ออักเสบ ในโรคข้อเสื่อม ข้ออักเสบรูมาตอยด์  

          4. ป้องกันการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในผู้ป่วยที่เป็นโรคสมองขาดเลือดชั่วคราว หรือ Transient ischemic attacks (TIA)
        การออกฤทธิ์  

          1. การยับยั้งการสร้างสารที่ทำให้เกิดไข้ คือ Prostaglandins ที่ศูนย์ควบคุมอุณหภูมิของร่างกายที่อัยโปธาลามัส กระตุ้นให้หลอดเลือดขยายตัว และทำให้นย์ควบคุมอุณหภูมิอยู่ในระดับปกติ จึงนิยมใช้ลดอุณหภูมิในร่างกายที่มีสารทำให้เกิดไข้  

          2. ยับยั้งการสร้างสาร Prostaglandins ที่ทำให้เกินความเจ็บปวด ทำให้ตัวรับความรู้สึกไม่ไวต่อการกระตุ้น จึงได้ผลดีต่อการระงับปวดชนิดตื้นๆ หรือปวดตุ้บๆ โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับการอักเสบ ในกรณีที่เป็นความเจ็บปวดจากการกระตุ้นที่ปลายประสาทรับความรู้สึกโดยตรงจะได้ผลน้อย เช่น ในรายที่ปวดลักษณะเหมือนของแหลมคม และทิ่มแทง เป็นต้น  

          การให้aspirinไม่สามารถระงับความเจ็บปวดที่เกิดจากการให้ Prostaglandins ที่ตำแหน่งนั้นโดยตรง และยังสามารถการอักเสบ โดยการยับยั้งการสร้างสาร Prostaglandins ผ่านการลดการสร้างเอนไซม์ cycloxygenase ซึ่งมีผลต่อการกระตุ้นการเจ็บปวด และกระบวนการอักเสบ โดยออกฤทธิ์ต่อตัวรับความรู้สึกเจ็บปวด ทั้งส่วนกลางและส่วนปลาย 

        ผลข้างเคียงและข้อควรระวัง  

          1. มีอาการแพ้โดยมีผื่นคัน ผื่นแดง ลมพิษ ผิวหนังลอก มีอาการบวม อาจจะเกิดอาการพิษตั้งแต่เล็กน้อยจนถึงรุนแรง หากแพ้มากๆอาจเป็นหอบหรือชัก ถ้าพบอาการดังกล่าวให้หยุดยาชนิดนี้อย่างเด็ดขาดเพราะจะทำให้แพ้อีก  

          2. อาจจะมีอาการระคายเคืองเยื่อบุกระเพาะอาหารทำให้ปวดท้อง มีอาการอาเจียนบางรายอาจมีอาเจียนเป็นเลือดเนื่องจากทำให้เลือดออกในกระเพาะอาหาร จะไม่ควรใช้ในขณะท้องว่างหรือมีประวัติเป็นแผลในกระเพาะอาหาร  

          3. หากใช้ยาขนาดมากเกินไป จะทำให้มีอาการมึมงง ใจสั่น หูอื้อ หากรุนแรงอาจชัก ซึมจนไม่รู้สึกตัว ในเด็กอาจตายได้ เรียกว่า (Salicylate poisoning)  

          4. ห้ามใช้ในผู้ที่มีประวัติซีดเหลืองบ่อยจากโรคโลหิตจางเนื่องจากเม็ดเลือดแดงแตกเพราะจะทำให้เกิดอาการซีดเหลืองมากขึ้น  

          5. ทำให้เลือดออกง่าย เพราะยานี้ทำให้การเกาะตัวของเกล็ดเลือดลดลง (Platelets aggregation) จึงห้ามใช้ในผู้ป่วยที่สงสัยจะมีเลือดออก เช่น ไข้เลือดออกและโรคเลือดต่างๆ  

          6. ไม่ควรใช้ในเด็กต่ำกว่า 1 ขวบ และไม่ควรใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า19 ปี ที่เป็นไข้หวัดหรืออีสุกอีใส ทำให้เกิด Reye's Syndrome ซึ่งมีอันตรายร้ายแรงถึงตายได้  

          7. ไม่ควรใช้ในหญิงตั้งครรภ์ในช่วง 3 เดือนก่อนคลอด อาจทำให้ตกเลือดได้ง่าย และทำให้ทารกผิดปกติ และไม่ใช้ในหญิงให้นมบุตร เนื่องจากยานี้ขับออกมากับนม  

          8. หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคเกาต์ เนื่องจากอาจทำให้กรดยูริคในเลือดสูงและโรคเกาต์กำเริบได้
          9. หลีกเลี่ยงการใช้ยานี้ร่วมกับยาต้านอัดเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ และแอลกอฮอล์เพราะอาจเสริมฤทธิ์ในการระคายเคืองต่อกระเพาพอาหารมากขึ้น
          10. ยานี้อาจเสริมฤทธิ์ยาเม็ดรักษาเบาหวานและสารกันเลือดเป็นลิ่ม ทำให้สารเหล่านี้ออกฤทธิ์แรงขึ้นจนอาจเป็นอันตรายได้ เช่น เกิดภาวะน้ำตาลใรเลือดต่ำ ภาวะเลือดออก เป็นต้น
        การพยาบาล
          1. ห้ามใช้ในผู้ป่วยที่แผลในทางเดินอาหาร ในผู้ป่วยที่แพ้ยานี้ ห้ามใช้ในเด็กเด็กเล็กและเด็กวัยรุ่นที่มีอาการไข้เนื่องจากการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น อีสุกอิใส ไข้เลือดออก เป็นต้น ห้ามใช้ในผู้ป่วยฮีโมฟิเลีย ผู้กำลังได้รับยาห้ามการแข็งตัวของเลือด
          2. ระวังการใช้ยานี้ในหญิงตั้งครรภ์ โดยเฉพาะในไตยมาสสุดท้ายของการตั้งครรภ์ เพราะจะมีผลรบกวนระยะการคลอด ระวังการใช้ยาในผู้ป่วยที่เคยมีประวัติแผลในทางเดินอาหาร โรคตับ โรคไต โรคหัวใจ โรคเลือด และโรคหืด
          3. รับประทานยาหลังอาการทันที หรือหลังรับประทานอาหารใหดื่มน้ำตามมากๆ เพื่อลดความเข้มข้นของกรดในยาให้เจือจางลง ป้องกันยาระคายเคืองกระเพาะอาหาร ห้ามรับทานพร้อมกับนม หรือยาลดกรด ควรเว้น 2 ชั่วโมง
          4. ให้ดื่มน้ำ เครื่องดื่ม หรือรับประทานอาหารอาหารเหลวบ่อยๆ เพื่อช่วยลดความร้อน ไม่ควรดื่มน้ำผลไม้หรือเครื่องดื่มที่มีฤทธิ์เป็นกรดหลังรับประทานยา
          5. ควรหยุดยา aspirin ในผู้ป่วยก่อนผ่าตัดอย่างน้อย 1 สัปดาห์ หรือมีอาการปวดแน่นท้อง อุจจาระมีสีดำ มีจ้ำเลือด หรือจุดเลือดตามตัว
          6. ไม่ซื้อยารับประทานเองและใช้ยาเป็นเวลานาน เพราะอาจรับประทานยาเกินขนาด เกิดพิษและอาการข้างเคียง
          7. สังเกตพิษและผลข้างเคียง เชาน หูอื้อ เวียนศรีษะ จุดจ้ำเลือด ผื่นคัน เป็นต้น
          8. หากผู้ป่วยรับประทานยาเกิดขนาด ให้การช่วยเหลือโดยหยุดใช้ยา เตรียม Salicylate ในเลือด กระตุ้นให้อาเจียนหรือล้างท้อง และให้ยาแก้ฤทธิ์ เช่น Activated chacoal เป็นต้น เตรียมสารน้ำให้ทางหลอดเลือดดำ เพื่อให้ไตทำงานปกติ โดยใช้5%D/W อาจให้โซเดียมไบคาร์บอเนตเพื่อเพิ่มpH เร่งการขับถ่ายยา หากอาการไม่ดีขึ้นแพทย์อาจพิจารณาทำDialysis ชนิดแลกเปลี่ยนพิษยาทางหน้าท้อง(Peritoneal dialysis)หรือทางเลือด(Hemodialysis)